BYŁ TAKI DZIEŃ... - PLAKATY OKOLICZNOŚCIOWE I ROCZNICOWE Z OKRESU PRL

Czasy PRL, czyli Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej; wzbudzają dzisiaj w ludziach skrajne opinie. Jedni wspominają lata 1945-1989 z rozrzewnieniem, inni ostro krytykują „czasy słusznie minione”. Ludzie młodzi „bawią się” i odkrywają ówczesny design, modę sposób zabawy itp. Bez względu na osobisty stosunek do tamtych czasów warto sobie przypomnieć, jak to bywało za czasów Polski Ludowej a pomogą w tym wybrane plakaty mniej lub bardziej propagandowe z tamtego okresu.

Wydawałoby się, że sztuka zawsze była wolna od naleciałości politycznych. Nic bardziej mylnego. Praktycznie od zawsze służyła czemuś zupełnie innemu niż zaspokajanie potrzeb estetycznych. Jak tylko zorientowano się o potencjale sztuki do przedstawiania własnych, subiektywnych treści związanych z szeroko pojmowaną ideologią społeczną, czyli po prostu kiedy zauważono, że można dzięki niej kształtować postawy jej odbiorców, zaczęto to skrzętnie wykorzystywać. Każda władza w jakimś stopniu korzystała z tego medium. Czy były to proste rysunki, grafiki, czy też obrazy religijne do budowania w ludziach odpowiednich przekonań. Nie zmieniło się to do dzisiaj, z tą różnicą, że kiedyś bazowano na „prostocie myślenia” ludzi/odbiorców, a dziś po porostu na „kulturze obrazkowej” wynikającej z niechęci zagłębiania się w dłuższe teksty i próby ich głębszego zrozumienia.

Szczególną rolę propagandową sztuka graficzna ma w systemach totalitarnych i podczas sytuacji kryzysowych. Jej prosty i szybki odbiór oraz możliwość masowości czyli szybkiego i powszechnego kolportażu, była również z powodzeniem wykorzystywana przez polskie władze po II wojnie światowej.

Prezentowana wystawa plakatu jest jedynie fragmentem/urywkiem większej całości jaką była propaganda PRL. Na potrzeby władz tworzyli najwięksi ówcześni graficy, przedstawiciele polskiej szkoły plakatu, choć przy plakatach politycznych rzadko się pod nimi podpisywali. Wybór prezentowanych prac został dokonany na zasadzie obracania się wokół tytułowego dnia. Polska Ludowa miała skłonność do szczególnego celebrowania wybranych dat, które bezsprzecznie miały wydźwięk polityczny. 1 maja, 9 maja, 22 lipca to sztandarowe święta tamtego okresu. Jednak nawet z 8 marca ówcześni graficy i zleceniodawcy potrafili stworzyć plakaty o wymowie ideologicznej.  Nie umniejsza to jednak ich autorom bo pomijając powody powstania, to same prace są przykładami polskiej, nietuzinkowej myśli i techniki tworzenia plakatu, nie pozbawionej ironii lub po prostu znakomitego poczucia estetyki w prostej formie.

Wystawę w Suchedniowskim Ośrodku Kultury "Kuźnica" będzie można obejrzeć do 23 kwietnia.

Krzysztof Karbownik