Tajna oświata (3)

Uczniowie SP nr 1 (1942).

Pewną swobodę ruchów w terenie ułatwiała mi pełniona przez 3 lata (za zgodą władz konspiracyjnych) funkcja i legitymacja kierownika pożydowskich zakładów fotograficznych "Geschaftsfuhrera" "Foto Rembrandt", a później "Foto Moderne" w Kielcach, pod niemieckim zarządem komisarycznym. Jako Geschaftsleiter mogłem wyjeżdżać bez zwrócenie na siebie uwagi, niby w sprawach zakupu materiałów fotograficznych do Radomia, Sandomierza, Miechowa i tam wypełniałem swoje dodatkowe obowiązki.
W zakładach fotograficznych zorganizowano wtedy punkt kontaktowy wymiany łączności między Komendą Okręg. AK i BCh. Przyjmowałem codziennie z umówionym hasłem licznych łączników, pośredniczyłem w wymianie korespondencji, środków płatniczych, sprzętu wojskowego. Fotografowałem wskazane obiekty wojskowe, wykonywałem fotografie dla ludzi "spalonych" do fałszywych dokumentów i pośredniczyłem w ich wyrabianiu. Zbierałem fotografie - dowody zbrodni hitlerowskich w Polsce. W latach 1942-44 pełniłem też obowiązki łącznika Kieleckiej Komendy Chorągwi Harcerzy z organizatorami Szarych Szeregów na terenie działalności tej Chorągwi ZHP.
Jeżeli mówimy o tajnym nauczaniu, to cały czas pracowaliśmy chętnie i bez ważniejszych błędów. Chwilowe luki po wywiezieniu do obozów zagłady kol. Wład. Bryły i Ant. Heyssa, czy zamordowaniu kol. Tom. Gromadzkiego wypełnili inni, gotowi do największych ofiar. O tajnej pracy innych nauczycieli na terenie Suchedniowa wiemy niewiele, musimy bowiem pamiętać, że to było "tajne nauczanie" zakonspirowane. Do znanych nam nauczycieli tajnego nauczania należeli wtedy: Wanda Łyczkowska - kier. szkoły w Ostojowie, Kazimiera Ludwikowska - kier. biblioteki, Jadwiga Topolska SP Ostojów, Barbara Barzykowska - pryw. nauczycz. języków obcych w Suchedniowie, Aleksander Jankowski - sędzia, Jadwiga Burdzińska - młoda po maturze ogólnokształcącej, siostry Światówny - jak poprzednia.
Pełną szkołę powszechną, ze stopniem z historii i geografii ukończyła grupa uczniów - 46, klasy VII-ej w roku szkolnym 1939/40. Należeli do nich między innymi: Fabiański Edmund - inż. leśnik, Kowalik Stefan - prawnik, Kowalik Danuta, Kuszewski Anatoliusz - księgowy, Salwa Zbigniew - prof. Uniw. Warsz., Sikora Zdzisław - inż PKP, Sołkiewicz Tadeusz - księgowy, Wikło Aleksandra, Jerzy Ślęzak i in. (Kronika Franciszka Gładysza).